Hiperkolesterolemia merupakan satu keadaan yang menyebabkan peningkatan kadar kolesterol dalam darah melebihi paras normal, terutama paras kolesterol keseluruhan (TC) dan kolesterol berketumpatan rendah (LDL-C).
Menurut panduan dan paras rujukan daripada National Institutes of Health (NIH), Amerika Syarikat, jumlah kolesterol yang normal adalah kurang daripada 5.2 mmol/L.
Sementara jumlah kolesterol di antara 2.6 hingga 3.4 mmol/L merupakan kolesterol LDL-C.
Hiperkolesterolemia boleh disebabkan oleh faktor persekitaran seperti diet, kurangnya aktiviti fizikal dan faktor genetik.
Bagi faktor persekitaran, individu menghisap rokok, mempunyai tekanan darah tinggi, kekurangan kolesterol berketumpatan tinggi atau HDL (kolesterol baik), faktor umur dan sejarah keluarga ada penyakit jantung pramatang mempunyai risiko tinggi mengidap penyakit hiperkolesterolemia.
Hiperkolesterolemia juga boleh disebabkan faktor genetik atau keturunan, sekali gus menyebabkan paras TC dan LDL-C sangat tinggi dalam darah.
Peningkatan kadar kolesterol dalam darah melebihi paras normal adalah berbahaya dan boleh meningkatkan risiko penyakit jantung.
Kolesterol dihasilkan dalam hati dan ia terbahagi kepada beberapa jenis seperti (LDL-C) atau lebih dikenali sebagai kolesterol tidak baik dan HDL-C iaitu kolesterol baik.
Paras HDL-C yang dianjurkan perlu melebihi 1.6 mmol/L, menurut rujukan NIH dan Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO).
LDL-C adalah berbahaya kerana dalam kuantiti tinggi ia akan mendap dalam salur darah terutamanya jantung.
Ini seterusnya akan menyebabkan pengumpulan plak yang boleh menyebabkan salur darah menjadi keras dan tersumbat, seterusnya meningkatkan risiko penyakit jantung.
HDL-C pula boleh membantu dalam mengurangkan LDL-C di dalam badan. Ini dilakukan dengan membawa LDL-C ke dalam hati untuk dimusnahkan.
Pemusnahan LDL-C dikawal oleh proses teratur yang melibatkan empat gen utama iaitu LDLR, APO-B, PCSK9 dan LDLRAP1.
Keempat-empat gen ini memainkan peranan secara bersama dalam proses pemusnahan LDL-C dalam badan.
Jika mutasi atau perubahan jujukan DNA berlaku ke atas gen ini, individu tersebut dikatakan mengidap hiperkolesterolemia famili (FH).
Kadar prevalen penyakit FH ini mungkin berbeza bagi setiap populasi. Mutasi pada FH juga adalah berbeza bagi setiap populasi.
FH adalah penyakit yang menyebabkan peningkatan paras kolesterol jumlah (TC) dan LDL-C dalam darah. Diagnosis bagi penyakit ini, biasanya adalah melalui ciri klinikal dan ujian DNA bagi mengenal pasti mutasi terlibat pada pesakit.
Bagi ciri klinikal, pesakit dengan paras kolesterol TC dan LDL-C tinggi biasanya akan mempunyai tendon xanthomata (pemendapan kolesterol pada kawasan tendon), xanthelasma (pemendapan kolesterol di sekitar mata) dan corneal arcus (pemendapan kolesterol pada retina mata).
Terdapat beberapa kriteria yang boleh digunakan untuk mengenal pasti penyakit FH seperti kriteria Simoon Broome’s (SB) dan Dutch Lipid Clinic Network (DLCN) dan MEDPED.
Kriteria SB mengambil kira simptom fizikal, sejarah keluarga, tahap kolesterol dan diagnosis molekul.
Seterusnya mengklasifikasikan FH kepada terma FH pasti (definite) dan FH barangkali (probable).
Diagnosis FH pasti diambil jika seseorang itu mempunyai ciri peningkatan tahap kolesterol, simptom fizikal seperti xanthomata atau mutasi yang telah dikesan menggunakan kaedah penjujukan DNA.
Bagi kriteria DLCN pula, ia sama seperti kriteria SB iaitu mengaklasifikasikan FH berdasarkan kepada FH pasti (definite), FH barangkali (probable), dan FH kemungkinan (possible), tetapi melalui nilai pemarkahan.
FH pasti (definite) didiagnos apabila individu tersebut mempunyai nilai pemarkahan lebih dari lapan mata, FH barangkali (probable) mempunyai nilai pemarkahan enam hingga lapan mata dan FH kemungkinan (possible) mempunyai nilai pemarkahan tiga hingga lima mata.
Pengesanan perubahan DNA atau mutasi melalui kaedah ujian DNA atau molekular adalah amat penting supaya diagnosis awal dan penyaringan ahli keluarga dapat dilakukan.
Di Malaysia, beberapa mutasi telah dikenal pasti terlibat dalam FH.
Kajian terkini dilakukan oleh Institut Biologi Molekul Perubatan, Universiti Kebangsaan Malaysia dalam kalangan peserta projek The Malaysia Cohort (TMC).
Ia diketuai oleh Prof. Datuk Dr. A. Rahman A. Jamal, Felo Utama UMBI dengan menggunakan platform penjujukan DNA terkini (NGS) dan pendekatan penjujukan keseluruhan eksom bagi mengenal pasti mutasi.
Kadar prevalen penyakit hiperkolesterolemia dalam kalangan 120,000 peserta TMC adalah sebanyak 44 peratus dan 15 peratus daripadanya adalah Melayu.
Kajian genetik yang telah dilakukan ini mendapati bahawa individu mempunyai mutasi c.651_652del pada gen OSBPL7 (oxysterol-binding protein-like 7) mempunyai risiko amat tinggi (17 kali ganda) untuk mendapat kadar kolesterol tinggi.
Kajian ini mencadangkan bahawa faktor genetik dapat berinteraksi dengan faktor persekitaran yang seterusnya boleh meningkat atau mengurangkan risiko terhadap hiperkolesterolemia.
Projek ini menggunakan platform NGS dan pendekatan penjujukan keseluruhan eksom bagi mengenal pasti mutasi.
Kesimpulannya, penyakit hiperkolesterolemia adalah sangat berbahaya kerana boleh menjadi pembunuh senyap.
Ini disebabkan simptom penyakit ini tidak berapa teruk, tetapi boleh mengakibatkan masalah jantung.
Oleh itu, diagnosis awal adalah amat diperlukan menggunakan ujian darah, kriteria SB, DLCN atau MEDPED dan ujian DNA.
Ujian DNA penting bagi pesakit dengan FH serta ahli keluarganya.
Ujian DNA ini dapat mengesahkan FH dan rawatan terbaik mengikut mutasi yang hadir pada pesakit dapat ditentukan.
Ini akan mengorak langkah ke arah perubatan kejituan (personalized and precision medicine) terhadap pesakit, yang mana rawatan akan diberikan mengikut faktor genetik individu.
